برای خنک کردن موتور اتومبیل مایع خنک‌کننده‌ای در رادیاتور جریان دارد که اصطلاحا به آن آب رادیاتور می‌گویند. سطح مایع خنک‌کننده در مخزن رادیاتور اهمیت خاصی در خنک شدن موتور خودرو دارد. گاهی به دلایل مختلفی سطح آب رادیاتور کاهش پیدا می‌کند و این کاهش سبب عملکرد نادرست رادیاتور و صدمه رسیدن به موتور خودرو می‌شود. به همین دلیل لازم است تا مرتب سطح آب رادیاتور اتومبیل چک شود. علت کم شدن آب رادیاتور، زمان و روش تعویض آن موضوعی است که در این مطلب به بررسی آنها خواهیم پرداخت.

آب رادیاتور چیست؟

آب رادیاتور مایعی در رادیاتور است که به اطراف موتور پمپ شده و گرمای موتور را به خود جذب می‌کند و سپس به کمک رادیاتور سرد می‌شود. آب رادیاتور صرفا آب خالی نیست و معمولا ترکیبی از آب و مواد خنک‌کننده و گاهی ضد یخ است.

شاید این سوال برای شما به وجود آمده باشد که چرا حتما باید مایع مخصوصی برای رادیاتور استفاده شود؟ چرا آب به تنهایی کافی نیست؟

استفاده از آب به تنهایی مشکلی برای عملکرد رادیاتور به وجود نمی‌آورد. اما آب در دمای‌های بالا شروع به بخار شدن می‌کند. این بخار سبب گرمای بیشتر موتور و عملکرد نامطلوب آن خواهد شد. علاوه بر این در هوای سرد آب یخ می‌زند و یخ زدگی هم عملکرد رادیاتور را با اشکال مواجه می‌کند به همین دلیل معمولا آب رادیاتور ترکیبی از آب، مواد خنک‌کننده و ضد یخ است. علاوه بر این، مایع خنک‌کننده به دلیل خاصیت روان‌کنندگی که دارد سبب بهبود عملکرد بخش‌های مختلف سیستم خنک‌کننده اتومبیل مثل پمپ آب می‌شوند.

به منظور عملکرد بهینه موتور، میزان آب رادیاتور باید در سطح مشخصی باشد. اگر سطح مایع خنک‌کننده پایین‌تر از حد نرمال باشد به این معناست که این مایع زمان کمتری برای خنک شدن دارد و در نتیجه قبل از این که به اندازه کافی خنک شود دوباره به موتور بر می‌گردد و روی عملکرد موتور تاثیر منفی می‌گذارد.

پس اگر به هر دلیل متوجه کاهش سطح آب رادیاتور شدید باید فورا دلیل این کاهش را بررسی کنید. چون پایین بودن سطح آب رادیاتور یکی از مهم‌ترین دلایل گرمای بیش از حد موتور و آسیب به عملکرد آن است.

به چه دلیل سطح آب رادیاتور کم می‌شود؟

یک دلیل اصلی برای کم شدن آب رادیاتور وجود دارد؛ این که مایع خنک‌کننده در حال نشت است. مایع خنک‌کننده در یک سیستم بسته قرار دارد و در حالت عادی سطح آن به هیچ وجه نباید کم شود. پس اگر متوجه کاهش سطح مایع شدید، یعنی در بخشی از سیستم خنک‌کننده اتومبیل نشتی وجود دارد.

اصلا نگران نشوید. بسیاری از این نشتی‌ها به راحتی برطرف می‌شوند. فقط باید مکان آن را پیدا کنید.

 چگونه متوجه شویم که آب رادیاتور از کجا نشت می‌کند؟

دو نوع نشتی آب رادیاتور وجود دارد. نشتی داخلی و نشتی خارجی. مثلا اگر در محل پارک ماشین آثاری از مایعی شفاف معمولا سبز، زرد و گاها نارنجی یا قرمز رنگ دیدید، به طور قطع رادیاتور نشتی خارجی دارد در غیر این صورت نشتی در داخل موتور اتفاق می‌افتد.

جاهایی که می‌توانید دنبال نشتی خارجی بگردید

درپوش مخزن رادیاتور

مخزن رادیاتور درپوشی دارد که مجهز به دریچه‌ای تحت فشار است. گاهی اوقات فنر این دریچه ضعیف شده و دریچه به خوبی عمل نمی‌کند. به همین دلیل آب رادیاتور از آن نشت می‌کند. وقتی اطراف درپوش مخزن رادیاتور آثاری از مایع خنک‌کننده دیدید یعنی نشتی آب رادیاتور از این بخش موتور است.

پمپ آب

بخش‌های مختلف پمپ آب دارای عایق کاری‌هایی است که مانع از خروج آب رادیاتور از بلبرینگ‌ها می‌شود. گاهی این عایقکاری‌ها و واشرها به دلیل فرسودگی و عوامل دیگر از بین می‌رود و مایع خنک‌کننده از این محل‌ها نشت می‌کند. اگر آثاری از آب رادیاتور در قسمت زیرین دیواره پمپ دیدید، یعنی نشتی در این بخش وجود دارد.

شلنگ‌ها

حتی ریز‌ترین منفذ و ترک خوردگی روی شلنگ‌های انتقال آب رادیاتور، سبب نشتی خواهند بود. این نوع نشتی گاها به دلیل مویی بودن، کاملا به چشم نخواهد آمد و زمانی خودش را نشان می‌دهد که فشار کافی در لوله‌ها وجود داشته باشد. ولی اگر اطراف موتور را با دقت بررسی کردید و متوجه آثاری از مایع خنک‌کننده روی شلنگ در کنار ترک‌های ریز شدید، یعنی در این محل‌های نشتی وجود دارد.

رادیاتور

گاهی بر اثر فرسودگی یا ضربه، بدنه رادیاتور دچار ترک‌خوردگی می‌شود و آب رادیاتور از آن محل نشت می‌کند. آثار مایع خنک‌کننده روی بدنه رادیاتور و پخش شدن بوی مایع خنک‌کننده در موتور نشان از این نوع نشتی دارد.

سایر بخش‌ها

هر بخشی از موتور که حامل آب رادیاتور هستند و یا به عنوان مانعی برای نشتی آب رادیاتور است، ممکن است دچار ایراد شوند و باعث ایجاد نشتی شود.

ترموستات معیوب سبب افزایش دما و فشار بیش از حد به رادیاتور می‌شود و کم شدن میزان آب رادیاتور را به همراه خواهد داشت.

نشتی از بخاری خودرو، رادیاتور هواگیری نشده، ورود آب به داخل سیلندر خودرو، خرابی واشرهای ترموستات و واشر اتصال شلنگ‌ها هم از دلایل کاهش میزان آب رادیاتور است.

گاهی این نشتی‌ها به خودی خود آشکار نیستند و لازم است با روش تست فشار در تعمیرگاه‌ها محل دقیق نشتی مشخص شود.

در چه جاهایی از موتور امکان نشتی داخلی وجود دارند؟

اگر سطح خنک‌کننده در حال پایین آمدن باشد، و هیچ گونه نشتی خارجی وجود نداشته باشد، احتمالاً منشا نشتی در بخش داخلی موتور است. در این حالت:

• موتور بی اندازه گرم می‌شود و رادیاتور عملکرد درستی نخواهد داشت.
• داخل روغن موتور مایع خنک‌کننده دیده می‌شود.
• دود سفید رنگ از اگزوز خارج می‌شود.
• از لوله اگزوز ماشین قطرات آب خارج می‌شود.
• ماشین به سختی شروع به کار می‌کند.

فهمیدن محل نشتی داخلی و برطرف کردن آن کاری کامل تخصصی است و لازم است تا به تعمیرکار مراجعه کنید.

چه زمانی لازم است تا آب رادیاتور را تعویض کنید؟

با گذشت زمان، وارد شدن خاک و انواع آلاینده‌ها، آب رادیاتور کیفیت خود را از دست می‌دهد به همین دلیل لازم است به طور منظم نسبت به چک کردن آب رادیاتور و تغییر آن اقدام کنید. زمان تعویض آب رادیاتور در اتومبیل‌های مختلف بسته به کیفیت آب رادیاتور، شرایط اقلیمی، میزان کارکرد و ساختمان موتور متفاوت است. ولی معمولا توصیه می‌شود هر ۵۷ هزار کیلومتر یا هر 24 تا 36 ماه یک بار آن را تعویض کنید.

چطور آب رادیاتور را تعویض کنید؟

تعویض آب رادیاتور کار سختی نیست و اگر دوست دارید خودکفا باشید و خودتان این کار را انجام دهید، مراحل زیر را گام به گام انجام دهید. 

گام اول: نوع مایع رادیاتوری که مناسب اتومبیل شما است تهیه کنید. به اندازه میزان ظرفیت مخزن رادیاتور اتومبیل‌تان، مایع رادیاتور آماده کنید.

گام دوم: ماشین را روی سطحی صاف پارک کنید. سعی کنید سطحی باشد که اگر نیاز شد ماشین را جک بزنید، ممکن باشد.

گام سوم: کاپوت جلوی ماشین را باز کنید و صبر کنید تا موتور ماشین کاملا خنک شود. در صورت گرم بودن موتور، ممکن است آب رادیاتور با شدت از رادیاتور خارج شود و شما را بسوزاند.

گام چهارم: باتری اتومبیل را جدا کنید. با وجود این که قرار نیست روی سیستم برقی اتومبیل کار کنید، باز هم جدا کردن باتری مهم‌ترین کار برای هر نوع تعمیر و نگهداری خودرو است.

گام پنجم: یک ظرف بزرگ که مقاوم به اسید باشد را زیر دریچه تخلیه رادیاتور قرار دهید.

گام ششم: شیر تخلیه را باز کنید و صبر کنید تا تمام آب رادیاتور تخلیه شود. مواظب باشید این آب روی دست شما نریزد. چون هم احتمال گرم بودن آن وجود دارد و هم این مایع خنک‌کننده خاصیت اسیدی دارد و به پوست صدمه می‌زند.

گام هفتم: شیر تخلیه را ببندید و دریچه فشار رادیاتور را باز کنید.

نکته: اگر آب رادیاتور نیاز به تعویض نداشت و تنها سطح آن کاهش پیدا کرده بود؛ بعد از برطرف کردن علت کاهش سطح آب رادیاتور، مراحل تخلیه را از مراحل کارتان حذف کنید و فقط میزان مایع خنک‌کننده را به روشی که در ادامه گفته می‌شود، حد استاندارد برسانید.

گام هشتم: از بسته بودن شیر تخلیه رادیاتور مطمئن شوید و سپس ترکیب مناسب مایع خنک‌کننده را داخل رادیاتور بریزید. بعد از پر شدن مخزن درپوش آن را ببندید. معمولا حد پر شدن مخزن رادیاتور روی آن با علامت (MAX) مشخص شده است.

گام نهم: باطری اتومبیل را وصل کنید. اتومبیل را روشن کنید و بگذارید برای حدود ده دقیقه درجا کار کند. در حین کار کردن موتور حواستان به دماسنج اتومبیل باشد. زمانی که دمای موتور کمی افزایش پیدا کرد، سطح آب رادیاتور کمی کاهش پیدا می‌کند که این به معنای شروع عملکرد ترموستات است. کمی دیگر مایع خنک‌کننده داخل رادیاتور بریزید تا به علامت MAX برسید.

گام دهم: تا یکی دو روز سطح آب رادیاتور چک کنید تا میزان آن در حد استاندارد باقی مانده باشد.

نکته: دقت کنید که آب رادیاتور قدیمی که تخلیه شده است، ماده‌ای سمی است و به محیط زیست صدمه می‌زند. آن را در ظرفی در بسته بریزید و به مراکز بازیافت تحویل دهید.

آب رادیاتور را دست کم نگیرید

بسیاری از خرابی موتورها به دلیل بی توجهی به سیستم خنک‌کننده اتومبیل ایجاد می‌شود. در صورتی که تعمیر و نگهداری صحیح و بررسی منظم میزان آب رادیاتور می‌تواند مانع از آسیب‌های پر هزینه به موتور اتومبیل شما شود. چک کردن دوره‌ای سطح آب رادیاتور را به عادت تبدیل کنید. اگر متوجه کم شدن سطح آن شدید به دنبال علت باشید و برای برطرف کردن آن هر چه زودتر اقدام کنید. آب رادیاتور برای موتور مثل خون برای بدن، حیاتی است. پس آن را دست کم نگیرید.