این روزها بحث آزادسازی قیمت خودرو داغ‌تر از هر زمان دیگری مطرح است و این طرح برای بسیاری سوالات فراوانی را ایجاد کرده است. از جمله این سوال‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد که، آیا این طرح باعث کاهش قیمت خودرو می‌شود؟ آیا همه ماشین‌ها قیمتشان آزاد می‌شود؟ قیمت کدام دسته از ماشین‌ها با این طرح پایین می‌آید؟ این طرح قرار است چه تاثیری روی بازار خودرو داشته باشد و آیا می‌تواند بازار خودرو را از رکود خارج کند؟ و ده‌ها سوال دیگر. سرماگران در این مطلب به تمام این سوالات پاسخ خواهد داد.

هدف طرح آزادسازی قیمت خودرو دقیقا چیست؟

این طرح دقیقا قرار است که قیمت‌گذاری خودروهای با تیراژ پایین‌تر و قیمت بالاتر را به خودروسازان واگذار کند. 

طرح آزادسازی قیمت خودرو همه خودروها را شامل می‌شود؟

خیر! این طرح فقط نیمی از خودروها را شامل می‌شود اما ماشین‌های پرتیراژ شامل این طرح نمی‌شوند. این حرف دبیر انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو است که به‌عنوان نماینده قطعه‌سازان در جلسات بازنگری تعیین قیمت خودرو حاضر بوده است. در واقع خودروهایی که تولید انبوه دارند و قیمتشان نسبت به بقیه خودروها پایین‌تر است همچنان با قیمت‌گذاری دستوری، تعیین قیمت می‌شوند. 

آیا طرح آزادسازی قیمت خودرو به‌معنای گران‌کردن خودروهای لوکس است؟

نه لزوما! هنوز دقیقا مشخص نشده است که چه خودروهایی دقیقا شامل این طرح می‌شوند و همان‌طور که گفته شد مشخص است که خودروهای پرتیراژ از شمول این طرح خارجند.

چرا طرح آزادسازی قیمت خودرو در دستور کار مسئولان قرار گرفته است؟

آنگونه که دبیر انجمن قطعه‌سازان می‌گوید این طرح قرار است که بین قیمت نهاده‌های تولید و قیمت نهایی خودرو تعادل ایجاد کند. یعنی چه؟ یعنی این‌که چون در شرایطی هستیم که قیمت مواد اولیه برای خودروساز در حال افزایش است و از آن طرف قیمت ماشین‌ها در چرخه نهایی عرضه خودرو به‌صورت دستوری تعیین می‌شود، این قیمت‌ها با مخارج خودروساز جور در نمی‌آید. با آزادسازی بخشی از خودروها تیراژ پایین، قرار است که بخشی از صنعت خودرو بتواند مخارج خود را با قیمت‌های به‌روز دربیاورد و به سود برسد.

آیا نوسانات ارز ربطی به طرح آزادسازی قیمت خودرو دارد؟

بله. این موضوع یکی از دلایل این طرح این است. زیرا مسئولان معتقدند چون بخش زیادی از قطعات از خارج از ایران تامین می‌شود، پس بالارفتن قیمت ارز باعث افزایش قطعه و مواد اولیه می‌شود. با آزادسازی قیمت برخی از خودروها می‌توان هم ضررهای احتمالی را جبران کرد و هم این‌که به سود پایدار در نسبت با نوسانات ارز رسید. 

آیا طرح آزادسازی قیمت خودرو باعث گران‌تر شدن خودروها می‌شود؟

ممکن است! در واقع آن دسته از خودروهایی که ذیل این طرح تعریف شده باشند، به احتمال زیاد گران‌تر خواهند شد و دیگر در مورد آن‌ها قیمت‌گذاری دستوری به عمل نخواهد آمد. دبیر انجمن قطعه‌سازان می‌گوید: «دولت از زیان خودروسازان، زیان نمی‌کند ولی از زیان تولیدکننده مواد اولیه، متضرر می‌شود». محبی‌نژاد معتقد است با این وضع قطعه‌سازان مستعد بالاترین آسیب هستند و طرح آزادسازی می‌تواند جلوی آسیب را بگیرد چون باعث توازن در زنجیره تولید خودرو می‌شود. او تاکید می‌کند که چون قیمت فروش خودروساز پایین است، قراردادهای قطعه‌سازان همچنان اصلاح نشده‌اند پس با آزادسازی برخی از قیمت‌ها می‌توان از ضرر قطعه‌ساز و خودروساز و در نهایت دولت کاست. 

آیا ممکن است خودروهایی پرتیراژ و پرطرفدار ارزان شوند؟

بسیار بعید است! در واقع بعید است که قیمت اینطور خودروهایی مستقیما از این طرح متاثر شوند. البته امکان این‌که بازار به‌صورت غیرمستقیم تحت تاثیر این طرح قرار گیرد، هست. در نهایت این‌که فعلا 50 درصد محصولات قیمتشان آزاد می‌شود و 50 درصد دیگر همچنان درگیر داستان رانت‌ها خواهند بود. بر همین اساس خودروهای پرتیراژ همچنان جزو صیدهای  دلالان خواهند بود و شکاف بین قیمت کارخانه و بازار باقی خواهد ماند. در نهایت این‌که این طرح تاثیری روی پرتیراژها نخواهد داشت و در نهایت اگر این ماشین‌ها گران شدند، ناشی از موارد دیگر است.

حال سوال اینجاست که اگر نصف خودروها ذیل این طرح نباشند، مشکل صنعت خودرو حل خواهد شد؟ مسلما نه و این طرح فوری به‌نوعی تنفس مصنوعی به صنعت خودرو است. قطعه‌سازان و خودروسازان اساسا معتقدند اگر زودتر طرحی جامع برای صنعت خودرو به تصویب مجلس نرسد، این صنعت ورشکست خواهد شد. 

آیا با طرح آزادسازی قیمت خودرو، واسطه‌گری از بین می‌رود؟

گفته شده است که حدود 100 هزار میلیارد تومان مابه‌التفاوت قیمت کارخانه‌ای و بازار خودرو نصیب واسطه‌ها می‌شود. اگر بین تامین مواد اولیه و قیمت آخر خودرو توازن ایجاد شود، قیمت بازار می‌شکند و به قیمت کارخانه نزدیک می‌شود. این موضوع هم به‌معنای کوتاه‌شدن دست واسطه‌ها است و هم این‌که به جای رسیدن مابه‌التفاوت به واسطه، این پول صرف افزایش عرضه و کاهش تقاضای کاذب می‌شود. البته همه این سناریو فعلا روی کاغذ است و باید دید آیا برای نزدیک‌شدن قیمت کارخانه و بازار، نیازی به افزایش قیمت کارخانه داریم یا نه؟

چه طرح‌هایی مشابه با آزادسازی قیمت خودرو در دست بررسی است؟

فعلا، دست‌اندرکاران صنعت خودرو جلساتی برگزار می‌کنند که در آن «طرح تحول خودروهای سبک مجلس» در دست بررسی است. محبی نژاد دبیر انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو می‌گوید: «وزارت صمت، سازمان گسترش و نمایندگان مجلس با همکاری هم در حال تهیه این طرح موقتی هستند تا طرح مجلس تبدیل به قانون شود». وی گفت: «اگر طی یک تا چند ماه اخیر این طرح موقتی تصویب نشود، خودروساز و قطعه‌ساز ورشکست خواهند شد و ضربه مهلکی خواهند خورد و ادامه حیات این صنعت ممکن نخواهد بود».

حرف آخر

چند روزی از انتصاب وزیر جدید صمت نگذشته بود که در خبرها آمد: «رییس شورای رقابت طی نامه‌ای به «علیرضا رزم‌حسینی» وزیر صنعت، معدن و تجارت، موافقت خود را با افزایش قیمت خودرو حداکثر تا سقف تورم بخشی اعلامیِ بانک مرکزی برای پاییز امسال اعلام کرد». همین تصمیم بود که باعث شد قیمت برخی خودروها در مورد شرکت سایپا حدود 25 درصد افزایش یابد، البته که قیمت در حواله‌ها برای برخی افراد و در مورد خودروی کوئیک آر حتی تا 38 درصد افزایش را تجربه کرد و از طرفی احتمالا در مورد قرعه‌کشی‌های جدید ایران خودرو و سایپا هم قیمت‌های جدید اعمال خواهد شد. نکته مهم این‌که همه این اتفاقات فارغ از طرح آزادسازی قیمت خودروها رخ داد و حالا دقیقا معلوم نیست که با ورود این طرح چه تغییری در قیمت‌های دیگر خودروها حاصل شود.