هر آنچه باید درباره رادیاتور خودرو بدانید

رادیاتور آب ماشین، نفس موتور آن را تازه می‌کند پس باید همیشه مراقب آن باشید. اما آیا مراقبت از این عضو حیات‌بخش بدون شناخت چیستی رادیاتور ممکن است؟ بعید است! به همین دلیل در این مقاله از سرماگران علاوه بر شناسایی اجزا و شیوه عملکرد رادیاتور ماشین، به شما از دلایل کم شدن آب رادیاتور ماشین و یا نشانه‌های خرابی آن هم سخن خواهیم گفت. البته که پیشگیری بهتر از درمان است، بنابراین درباره تعویض دوره‌ای آب سیستم خنک‌کننده و نحوه مراقبت و عوامل آسیب‌زننده به رادیاتور هم سخن خواهیم گفت. در کل در انتهای مطلب، هر چیزی که لازم است درباره رادیاتور خودرو بدانید را در اختیار خواهید داشت. 

رادیاتور آب خودرو چیست؟

سوخت و ساز مداوم موتور خودرو باعث ایجاد حرارت می‌شود. برای اینکه این میزان حرارت سبب آسیب به موتور و دیگر اجزا نشود باید دمای حاصل از کار موتور را پایین آورد. اینجاست که رادیاتور به‌عنوان یک مبدل حرارتی وارد می‌شود تا باعث کاهش دما شود. پس در نهایت می‌توان رادیاتور را مبدل حرارتی کاهش دهنده گرمای موتور معرفی کرد. در مورد اهمیت رادیاتور همین بس که مرگ و زندگی پیستون، واشر سرسیلندر و سیلندر به وجود این خنک‌کننده وابسته است. 

نحوه عملکرد رادیاتور چگونه است؟

بازیگر اصلی رادیاتور، مایع خنک‌کننده‌ای است که درون لوله‌های متعدد رادیاتور می‌چرخد و با جذب گرمای موتور و انتقال این حرارت به هوا، باعث خنک‌سازی فضای اطراف و درون موتور خودرو می‌شود. این مایع معمولا در محفظه‌ای در زیر رادیاتور قرار دارد و به‌طور مداوم از درون لوله‌هایی که آن را به درون موتور می‌رسانند، به درون موتور سفر می‌کند تا حرارت سیلندر و سرسیلندر و بالکل محفظه احتراق کاهش یابد. این مایع بعد از جذب گرما، به قسمت بالای رادیاتور برمی‌گردد. در این بین فن رادیاتور هم با ایجاد گردش هوا به خنک‌سازی کمک می‌کند. البته مایع خنک‌کننده بعد از سرد شدن دوباره به سمت موتور حرکت می‌کند تا کار خنک‌سازی را به‌طور مداوم انجام دهد. پس می‌بینید که اجزای زیادی به کار گرفته می‌شوند تا وظیفه رادیاتور به بهترین شکل ممکن انجام شود. 

حالا نوبت به بررسی اجزای رادیاتور خودرو می‌رسد.

اجزای رادیاتور چه هستند و چه می‌کنند؟

رادیاتورها از یک منبع در بالا، یک منبع در پایین و لوله‌های رابط بین این دو منبع تشکیل شده‌اند. قسمت اصلی رادیاتور در قسمت جلوی ماشین تعبیه می‌شود تا هم با هوا در تماس باشد و هم بتواند هوا را به بیرون محفظه کاپوت ماشین منتقل کند.حتما آن را دیده‌اید! وقتش رسیده که ببینیم این قسمت و سایر متعلقاتش دقیقا چه ویژگی‌هایی دارند؟

شبکه رادیاتور خودرو

قسمت اصلی که از آن حرف زدیم همین شبکه رادیاتور است. فن، شبکه رادیاتور را با انتقال هوا از شبکه آن همراهی می‌کند تا بتواند با خنک‌سازی آب گرم خروجی از موتور، دمای آب را کاهش دهد. آب یا بهتر است گفت مایع خنک‌کننده که سرد شد، محفظه پایین رادیاتور منتظر می‌شود تا آب خنک را دریافت و دوباره در چرخه این مبدل حرارتی فعال کند. درنهایت باید اشاره کنیم که ماشین‌های مختلف دارای انواع مختلف شبکه رادیاتور به لحاظ شکل و اندازه هستند. 

پروانه یا فن رادیاتور

کار فن رادیاتور این است که هوا را از خلال شبکه رادیاتور به بیرون از آن بمکد. با این کار همزمان آب گرم رادیاتور خنک می‌شود چون گرما به بیرون منتقل خواهد شد. شاید این سوال برای شما پیش آمده باشد که این قطعه انرژی چرخشی خود را از کجا دریافت می‌کند؟ از دو راه! یا از الکتروموتور متصل به فن یا از موتور و تسمه‌ای که با فن رادیاتور درگیر است. فن رادیاتور یکی از مهم‌ترین ابزار جانبی رادیاتور محسوب می‌شود و معیوب‌شدن آن با ضربه یا عدم رسیدگی می‌تواند آسیب‌های جبران ناپذیری باقی بگذارد. 

محفظه زیر رادیاتور

این محفظه مکان قرارگیری آب سرد رادیاتور است. این آب هر بار از درون لوله‌ها به سمت موتور و اجزاء آن حرکت می‌کند و درنهایت هم بعد از سردشدن، با طی مراحل قبل به محفظه بازمی‌گردد.

لوله‌های انتقال آب رادیاتور 

کار این لوله‌ها انتقال مایع سرد از رادیاتور به موتور و انتقال مایع گرم از موتور به رادیاتور است. دسته اول، لوله انتقال رادیاتور به موتور و دسته دوم، لوله انتقال موتور به رادیاتور نامیده می‌شوند. 

واتر پمپ رادیاتور

این جزء همان پمپ آب است و مثل هر پمپی کار گردش آب را عهده‌دار است. تسمه پروانه و موتور وظیفه به کار انداختن آن را به عهده دارند. واتر پمپ، آب محفظه زیر رادیاتور را می‌مکد و به سمت سیلندرهای داغ موتور، سرسیلندر، سوپاپ و شمع می‌فرستد. شاید برایتان این سوال پیش بیاید که آب گرم‌شده از کجا متوجه می‌شود که چه زمانیباید  به سمت سردسازی حرکت کند؟ جواب در نقش ترموستات نهفته است. 

ترموستات 

کار ترموستات، تنظیم دماست. اگر دمایِ آبِ مرتبط با موتور، بیش از حد یا کمتر از میزان لازم باشد، ترموستات آن را تعدیل می‌کند. در واقع ترموستات قصد دارد دمای حرارت موتور را در دمایی که موتور خودرو معمولا در آن کار می‌کند(دمای عملکردی موتور)، نگه دارد. اگر دمای اطراف موتور خیلی زیاد شود، ترموستات تشخیص می‌دهد که باید مجاری عبور آب باز بشود. البته که اگر دما خیلی کم شود، ترموستات مسیر مجاری گردش آب را می‌بندد تا پس از گرم‌شدن آب در حد استاندارد، اجازه خروج آب را صادر کند.

درب رادیاتور

احتمالا هر راننده‌ای یک بار با این درب درگیر شده است! این جزء، نقشی ساده اما کاری مهم را عهده‌دار شده است چون  اجازه خروج مایع با دمای زیاد را نمی‌دهد. از طرفی می‌تواند با ایجاد فشار نسبی به افزایش نقطه جوش هم کمک کند. این ویژگی‌ها خبر از این می‌دهد که اگر درب خراب شود یا درست بسته نشود باید منتظر کم شدن آب رادیاتور ماشین یا جوش آوردن آن باشید. این درب از واشر برای آب‌بندی و از فنر به‌منظور ایجاد فشار نسبی تشکیل شده است. 

حالا که بحث کاهش مایع خنک کننده یا آب، این ماده حیاتی رادیاتور، مطرح شد بهتر است که به علل کم شدن آن نیز بپردازیم. 

علت کم شدن آب رادیاتور چیست؟

رادیاتور قطعه بسیار پرکاری است. بخش زیادی از کار رادیاتور به آبی که در آن می‌چرخد ربط دارد. در حقیقت، آب مایه حیات رادیاتور و موتور خودرو است. با این وجود همین ماده حیات بخش می‌تواند بنا به دلایل گوناگون به راحتی بخار یا باعث خوردگی و ایجاد نشتی در قطعات رادیاتور شود. 

احتمالا شما هم مثل ما برایتان سوال بوده که «آب رادیاتور چرا کم می‌شود؟». در ادامه به چند علت متداول کاهش آب رادیاتور خواهیم پرداخت: 

• نشت آب از قطعات گوناگونی مانند بدنه فلزی رادیاتور، اتصالات و واشرها، شلنگ‌ها و...

• عدم تعویض ترموستات مستهلک و در نتیجه افزایش دمای آب و کاهش میزان آن

• کاهش میزان آب به‌علت استهلاک طبیعی قطعات رادیاتور با آب و حرارت

• ایجاد خوردگی در فلز تشکیل‌دهنده رادیاتور یا سایر قطعات فلزی دیگر

• افزایش یا نوسان غیرطبیعی فشار ناشی از تغییر دما یا حجم آب 

• ایجاد زنگ‌زدگی بر اثر رطوبت ناشی از آب

• استفاده از ضدیخ‌های تقلبی و بی‌کیفیت

• عدم هواگیری درست رادیاتور

• جوش آوردن ماشین

• نشتی بخاری خودرو

 با توجه به اینکه همیشه به تعمیرگاه دسترسی ندارید، بهتر است که بررسی موارد بالا را مثل یک چک لیست همراهمان داشته باشید  تا در مواقع لزوم بتواند تشخیص دهید که باید کدام قسمت‌ها را چک کنید.

در نهایت باید گفت تعویض دوره‌ای آب رادیاتور  یکی از مهم‌ترین راه‌های جلوگیری از کم‌شدن آب رادیاتور است. 

زمان تعویض آب رادیاتور ماشین هر چند وقت یک بار است؟

پیش از هر چیز باید پرسید «چرا باید آب رادیاتور را عوض کرد؟». این سوال زمانی مهم‌تر خواهد شد که در نظر بگیریم رادیاتور خودروها همیشه در معرض انواع آلاینده قرار دارند و عدم تعویض مایع خنک‌کننده رادیاتور می‌تواند باعث کاهش تاثیر آن شود. علاوه بر این برای جلوگیری از وقوع برخی مسائل مثل موارد زیر هم باید به تعویض آب رادیاتور اقدام کرد:

• جلوگیری از ایجاد رسوب

• جلوگیری از انسداد مسیر آب

• جلوگیری از ایجاد خوردگی

• جلوگیری از ایجاد نشتی

• جلوگیری از داغ‌شدن موتور بر اثر کم‌شدن میزان آب رادیاتور

حالا با توجه به ضرورت تعویض مایع خنک‌کننده رادیاتور باید از زمان تعویض آب رادیاتور به‌عنوان یکی از مهم‌ترین سوالات هر راننده‌ای حرف زد. باید در نظر بگیریم که شرایط هر ماشینی نسبت به ماشین دیگر متفاوت است. بنابراین می‌توان گفت دوره تعویض آب رادیاتور به عوامل مختلفی از جمله موارد زیر بستگی دارد:

•  نوع مایع خنک‌کننده موجود در رادیاتور

•  نوع موتور و سالم یا معیوب‌بودن آن

•  میزان استفاده از خودرو

• محل جغرافیایی استفاده از خودرو

• شرایط آب و هوایی در طول یک سال

اما در نهایت مهم است که در حالت عادی هفته‌ای یک مرتبه آب رادیاتور را چک کنید. از طرفی برخی از افراد معتقد هستند که بهتر است هر 50 هزار کیلومتر یک بار یا نهایتا هر دو سال یک بار به تعویض آب رادیاتور اقدام کنید. اما مهم این است که شما رفتار ماشینتان را ارزیابی کنید و بر مبنای فاکتورهای بالا به بهینه‌ترین زمان و دوره تعویض آب رادیاتور برسید. البته که کمک گرفتن از متخصصان و معاینه فنی ماشین هم حتما به شما کمک خواهد کرد. یادتان باشد تعویض به‌موقع مایع خنک‌کننده یکی از مهم‌ترین موارد مراقبت از انواع رادیاتور خودرو است. 

در ادامه بقیه راه‌های مراقبت از رادیاتور را بررسی خواهیم کرد.

چگونه از رادیاتور ماشین مراقبت کنیم؟

مراقبت از رادیاتور یعنی مراقبت و چک‌ کردن اجزاء آن. با این توصف موظف هستید که به‌صورت دوره‌ای تمام اجزاء را چک کنید و رادیاتور و دیگر قسمت‌های ماشین را به حال خود رها نکنید. در ادامه لیست راهکارهای مراقبت از رادیاتور ماشین را آورده‌ایم:

•  استفاده از ضد یخ برای مقابله با یخ‌زدگی در فصلها یا مناطق سرد

• چک کردن سلامت ترموستات با اطمینان از حساسیت آن در برابر تغییرات دمایی

• اطمینان از سلامت درب رادیاتور و چک‌کردن فنر و واشرهای آن

• تخلیه و همچنین پرکردن استاندارد مایع خنک‌کننده برمبنای دستورالعمل مربوط به ماشین 

• چک کردن فن و اطمینان از چرخش راحت و عدم شکستگی آن

• اقدام به گرفتن تست فشار برای اطمینان از عدم وجود نشتی در رادیاتور، پمپ آب و لوله‌ها

• قرار ندادن ماشین در محیط‌های بسیار گرم در تابستان

• تنظیم دمای سیستم خنک‌کننده موتور

• بازدید دوره‌ای از سطح مایع خنک‌کننده

توجه به این موارد است که می‌تواند باعث عمر طولانی‌مدت رادیاتور خودروی شما شود. عدم رعایت اصول اولیۀ رسیدگی به رادیاتور نه‌تنها باعث خرابی این عضو مهم خواهد شد، بلکه آسیب به دیگر قسمت‌ها و هزینه‌های اضافی را برایتان به همراه خواهد داشت. 

علائم خرابی رادیاتور ماشین چیست؟

اگر با درجه آمپر بالا یا چراغ هشدار روشن خودرو مواجه شدید یکی از اصلی‌ترین مواردی که باید بررسی کنید رادیاتور است. بعد از آن نوبت به بررسی سطح مایع خنک‌کننده در رادیاتور می‌رسد. اگر احیانا با پس‌دادن آب رادیاتور، خروج بخار یا دمای بالا و غیرمعمول آب هم رو‌به‌رو شدید همه اینها را نشانه‌های خرابی رادیاتور بدانید.

عوامل خرابی رادیاتور چیست؟

عدم رسیدگی به موقع یا به سر رسیدن عمر برخی از اجزا، ممکن است باعث خرابی رادیاتور ماشین شما شود. اما کاهش امکان‌های ایجاد خرابی در این بخش مسئله مهمی است. هر چه حواستان را بیشتر نسبت به این عوامل جمع کنید، هزینه کمتری از جیبتان خواهد رفت. پس بهتر است چند مورد از آنها را بشناسیم:

•  نشتی شلنگ‌های سیستم خنک‌کننده

• عدم تنظیم دمای درست توسط ترموستات

• وجود آسیب‌های فیزیکی مشهود در بدنه رادیاتور به‌علت ضربه، خوردگی و یا ذوب‌شدگی و سوراخ‌شدن

• عملکرد ناقص فن و پمپ رادیاتور

• خرابی درب رادیاتور و بسته¬شدن ناقص آن

• سوختگی فیوز فن

• هواگیری نادرست رادیاتور

یادمان باشد که در صورت مواجه شدن با هر یک از این موارد مراجعه به تعمیرکاران حرفه‌ای شرط عقل است. البته در صورتی که دیگر کار رادیاتور تمام شده باشد، به یک محصول جدید نیاز خواهید داشت.

برای خرید رادیاتور انواع خودرو می‌توانید از سرماگران کمک بگیرید. ما انواع محصولات سرمایشی و گرمایشی خودروهای مختلف را با بهترین کیفیت و مناسب‌ترین قیمت ارائه میدهیم، تا چرخ خودرو همیشه برایتان بچرخد و هیچ وقت در جاده نمانید یا درگیر تعمیرگاه‌های خودرو نشوید.