تعویض آب رادیاتور از آن دست کارهایی است که هر راننده‌ای باید یا خودش آن را انجام دهد یا این‌که تشخیص دهد که این تعویض در چه زمانی باید توسط متخصصان انجام شود. در این مطلب سرماگران هر چیزی که به تعویض آب رادیاتور پراید، نحوه هواگیری رادیاتور و دلایل جوش‌آمدن رادیاتور ارتباط دارد را آورده‌ایم.

نکات مقدماتی درباره چک‌کردن و تعویض آب رادیاتور

آب در مقابل سرما یخ می‌بندد و اگر در زمستان ضد یخ در موتور ریخته نشود، سیلندر خودرو می‌ترکد. محلول ضد یخ در سیستم خنک‌کننده از انجماد مایع موجود در سیستم جلوگیری و بلوک سیلندر را از خطر ترکیدن محافظت می‌کند. شما باید اول هر بهار و پاییز کارهای زیر را انجام دهید:

1. غلظت ضد یخ/ ضدجوش را کنترل کنید که از حداقل ضروری کمتر نباشد.
2. اندازه و شرایط ضد یخ را بررسی کنید. در صورت کثیفی و مشاهدۀ مواد زنگ فلزات، آن را عوض کنید.
3. دستگاه را برای اطمینان از وجود نشتی (ترجیحاً وقتی ضد یخ سرد است)، تحت فشار آزمایش کنید.
4. درپوش و لولۀ متصل به درپوش رادیاتور را بازرسی کنید.
5. لوله‌ها را بازبینی کنید و محل اتصال لوله‌ها را محکم کنید.
6. تسمه پروانه‌ها را از لحاظ سالم‌بودن و کشش صحیح کنترل کنید.
7. در صورتی که دمای آب رادیاتور بیش از حد گرم یا سرد می‌شود، ترموستات را کنترل کنید.

در نهایت این‌که بهتر است در تمام فصل‌های سال محلول ضد یخ در رادیاتور باشد و ضد یخ هر 2 سال یک‌بار تعویض شود و زمان تعویض را هم ابتدای سرمای هر سال در نظر بگیرید.

نحوۀ تعویض مایع خنک‌کنندۀ موتور خودروی پراید

• فرصت دهید تا موتور کاملاً سرد شود.
• درب رادیاتور را باز کنید.
• در پایین رادیاتور سمت راست یک شیر T شکل (شیر تخلیۀ رادیاتور) یا درپوش وجود دارد.
• شیرهای تخلیه و هواگیری را باز کنید و اجازه دهید تا مایع قبلی خارج شود.
• مقداری آب از بالا در رادیاتور بریزید تا مایع قبلی کاملاً خالی شود.
• پیچ‌ها را ببندید و یک نوبت رادیاتور را پر کنید (الزامی برای بستن درب رادیاتور و پیچ‌های هواگیری وجود ندارد).
• ماشین را یک دقیقه روشن کنید و چند گاز دهید تا فشار پمپ آب، آب باقی‌مانده در مجاری خنک‌کنندۀ موتور را با آب جدید جایگزین کند.
• دوباره پیچ‌های تخلیۀ رادیاتور را باز کنید و اجازه دهید رادیاتور کاملاً تخلیه شود.
• پیچ تخلیۀ رادیاتور را ببندید.
• آب مخصوص رادیاتور را آن‌قدر بریزید تا از پیچ‌های هواگیری آب بدون حباب خارج شود.

توجه: اگر لازم باشد مایع خنک‌کننده به هر دلیلی تعویض یا تکمیل شود، باید هواگیری انجام شود. وجود هوا در مخزن رادیاتور و اتصالات سیستم خنک‌کنندۀ موتور سبب خواهد شد که خنک‌کاری به خوبی انجام شود و خسارات مالی سنگین مانند سوختن موتور را به وجود بیاود.

نکتۀ مهم: اگر مشاهده کردید سطح آب رادیاتور پایین است و خودرو را به تازگی خاموش کرده‌اید؛ یک‌ساعت صبر کنید و سپس آب را به رادیاتور اضافه کنید زیرا ریختن آب سرد در رادیاتور داغ می‌تواند منجر به ترک‌خوردن دیواره سیلندر شود. 

چرا باید رادیاتور هواگیری شود؟

هنگامی که هوا همراه با آب در رادیاتور وجود داشته باشد، قسمتی از شیلنگ‌ها و لوله‌های انتقال آب، با این حجم از هوا اشغال می‌شوند و در نتیجه آب به صورت یکسان به قطعات داغ موتور نمی‌رسد. این پدیده باعث می‌شود تا قطعات موتور به خوبی سرد نشود و در مواردی که هوای موجود در آب زیاد باشد، ممکن است سبب صدمات جدی به خودرو شود.

پیچ هواگیری: این پیچ در مسیر انتقال آب رادیاتور به موتور قرار دارد و با چشم قابل دیدن است. اگر این پیچ وقتی خودرو روشن است باز شود، چون پمپ آب در حال کار است، آب رادیات از طریق همان پیچ به بیرون نشت پیدا می‌کند. برای هواگیری، معمولاً هنگامی که موتور خودرو سرد است، آن را روشن کرده و سپس پیچ هواگیری را باز می‌کنند و تا زمانی که آب به صورت یک‌دست و بدون قطع و وصلی از آن خارج شود، در رادیات آب می‌ریزند. در ضمن بهترین روش برای پیداکردن پیچ هواگیری، ردگیری مسیر آب خروجی از رادیاتور به درون موتور است.

نحوۀ هواگیری رادیاتور

باید صبر کنیم تا خودرو خنک شود. در صورت گرم‌بودن موتور، ممکن است آب درون رادیاتور به دلیل داغی بسیار در صورت بازشدن پیچ هواگیری با فشار خارج شود و سبب سوختگی شما شود. پس از خنک شدن موتور خودرو، موتور خودرو را روشن کنید و به آرامی پیچ هواگیری رادیاتور را باز کنید.

پس از آن درب رادیاتور را باز کنید و شروع به ریختن آب درون آن کنید. اگر مایع درون رادیاتور همراه با هوا باشد، هنگام خروج آب از محل پیچ هواگیری، این آب به صورت ناپیوسته و مقطع خارج می‌شود. وقتی آب خروجی از رادیاتور به صورت پیوسته و بدون قطعی از محل پیچ خارج شد، به معنای خروج کامل هوا از رادیاتور و اتمام مراحل هواگیری است. پیچ هواگیری را در موقعیت خود مجدداً محکم کنید و در رادیاتور را نیز ببندید. 

دلایل جوش آمدن آب رادیاتور (گرم‌شدن موتور): 

علاوه بر کم‌بودن آب رادیاتور، کثیف‌بودن رادیاتور و گرفتگی شیارهای آن و کار نکردن پمپ آب (واتر پمپ) دلایل دیگری هم برای جوش‌آمدن رادیات هست که عبارتند از:

• پاره‌بودن تسمه پروانه یا شل‌بودن آن
• خرابی ترموستات
• نامیزانی دلکو
• نامیزانی باد لاستیک
• نو یا تازه‌تعمیر‌بودن موتور
• بار زیاد
• استفادۀ زیاد از دنده‌های سنگین
• نامیزانی سوپاپ‌ها
• عدم‌‎تنظیم فاصلۀ پلاتین
• شکستن پره‌های پروانه
• کثیفی فیلتر هواکش کاربراتور
• خرابی درب رادیاتور
• سوراخ‌بودن رادیاتور
• سفتی یا کارنکردن سوپاپ‌ها
• سفتی چرخ‌ها
• خرابی آب‌پخش‌کن پمپ آب
• وزش باد مخالف
• گرفتگی اگزوز دود

در نهایت این‌که دلایل دیگری مثل گرفتگی لولۀ خروج بخار آب در رادیاتور، گیرکردن ترمز یکی از سیلندرهای چرخ و کثیفی بدنۀ موتور و ممانعت از تبادل حرارتی خوب هم می‌توانند از دیگر دلایل عمده داغ‌کردن رادیاتور باشند. 

اثرات افزایش دمای کارکرد موتور

کار کردن در دماهای بالا با بارهای سنگین یا با سرعت بالا بدون عملیات خنک‌کاری باعث اکسیداسیونِ روغنِ روغن‌کاری می‌شود و احتمال ایجاد رسوب و لعاب را بالا می‌برد تا جایی که دیگر رینگ پیستون نتواند کار خود را انجام دهد و در نتیجه سبب سایش و خوردگی برخی از یاتاقان‌ها می‌شود. 

از طرفی پای سوپاپ و شمع به دلیل جرقۀ پیش‌رس می‌تواند در طولانی‌مدت خسارت جدی به موتور بزند. در نهایت این‌که با افزایش دمای مخلوط هوا و سوخت در محفظۀ احتراق، اصطکاک مکانیکی افزایش و قدرت خروجی موتور کاهش می‌یابد.

اثرات کاهش دمای کارکرد موتور

افزایش خنک‌کاری سبب کاهش راندمان حرارتی و تبخیر سوخت و در نهایت رقیق شدن روغن می‌شود. تبخیر نامناسب سوخت هم لایۀ روغن روی دیواره‌های سیلندر را از بین می‌برد و باعث فرسایش سطح داخلی سیلندر می‌شود. در نهایت هم از دیگر اثرات می‌توان به کاهش توان و طول عمر قطعات اشاره کرد. 

حرف آخر

درست است که پراید ماشین کم‌خرجی نسبت به سایرخودروها محسوب می‌شود، اما با همین نکات سادۀ بالا می‌توانید طول عمر قطعات آن را افزایش دهید. با این وجود استفادوه طولانی مدت از این خودرو منجر به مستهلک شدن اجزای آن خواهد شد. اگر به هر دلیلی رادیاتور پراید شما دچار نشتی شد و نیاز به تعویض داشت، می‌توانید این قطعه را از سرماگران سفارش دهید و نمونه فابریک آن را تحویل بگیرید.