احتمالا می­‌دانید که یکی از بیشترین تعداد مراجعات به تعمیرگاه­‌های خودرو همین تعویض یا تعمیر رادیاتور است. حتما هم ماشین­‌هایی را دیده‌­اید که کنار خیابان یا جاده ایستاده‌­اند و کاپوتی که در بخار آب غرق شده است را بالا داده‌­اند. شاید تصورتان این باشد که این اتفاقات طبیعی است. اینطور نیست! شما می­توانید هر چند وقت با رسیدگی­‌ها و سرویس­‌های معمول به رادیاتور، آن را از استهلاک یا خرابی نجات دهید. یکی از مهم­ترین سرویس­‌ها، تشخیص درست زمان تعویض آب رادیاتور خودرو است. تشخیص درست زمان تعویض آب رادیاتور علاوه­ بر جلوگیری از آسیب­‌های احتمالی، باعث عملکرد مطلوب رادیاتور، موتور و دیگر اجزاء خودرو خواهد شد. مجموعه سرماگران در این مقاله قصد دارد در ابتدا شما را با نقش آب در عملکرد رادیاتور و ضرورت تعویض آن آشنا کند. بعد از آن هم نکات کاربردی درباره زمان تعویض آب رادیاتور ماشین و درنهایت شیوۀ تعویض آب رادیاتور خودرو ارائه خواهد شد. 

وظیفه آب در عملکرد رادیاتور ماشین چیست؟

کار رادیاتور، خنک­­‌سازی موتور ماشین است. عمل خنک‌­سازی توسط رادیاتور با آبی انجام می­شود که در لوله‌­های متصل به آن جریان دارد. این لوله‌­ها از مجراهای سیلندر می­گذرد و حرارت موتور را می­گیرد. آب گرم­ شده به سمت قسمتی از رادیاتور و لوله‌­های آن حرکت می­کند که با هوا در تماس است. تماس با هوا باعث کاهش دمای آب می­شود. پس از سردسازی هم آب دوباره به سمت موتور حرکت می­کند تا عملیات قبلی را انجام دهد. این عمل تبادل حرارتی به‌­صورت متناوب تکرار می­شود. پس آب مهم­ترین بازیگر این بازی تکراری است. بازی­‌ای که موتور خودرو را از حرارت احتراق­های پیاپی در سیلندر نجات می­دهد تا بتواند نفسی برای حرکت داشته باشد. اما یادمان باشد در ماشین هر جایی که فرآیندهای رفت­ و برگشتی موجود باشد، نیاز به سرویس­ کردن یا تعویض اجزا نیز وجود دارد. به همین دلیل در رادیاتور بنا به موارد گوناگون نیاز به تعویض آب رادیاتور خواهیم داشت. در ادامه به علت تعویض آب رادیاتور خواهیم پرداخت.

چرا باید آب رادیاتور را تعویض کرد؟

با گذشت زمان تاثیر خنک­‌کنندگی آب رادیاتور به‌­دلیل کهنگی آن کاهش می­یابد. یکی از عوامل اصلی کاهش تاثیر آب، جذب یا ورود آلاینده‌­ها به آن است. آلاینده­‌های ناشی از احتراق در موتور ماشین باعث آلودگی آب رادیاتور می­‌شوند. اگر این آب تعویض نشود منجر به ایجاد رسوب در رادیاتور می­‌شود. ایجاد رسوب هم مساوی است با انسداد مسیر آب. اگر این اتفاق رخ دهد باید هم منتظر خوردگی باشید و هم هزینه پاک­‌سازی مسیر آب در رادیاتور را بپردازید. ایجاد خوردگی در رادیاتور می­‌تواند نشتی در رادیاتور را باعث شود. ایجاد نشتی هم باعث کم­ شدن آب موجود در رادیاتور خواهد شد. در نهایت آب کم موجود در رادیاتور، گرمای کمتری از حرارت موتور را می­گیرد و ماشین داغ خواهد کرد. با این وضع، آسیب به موتور یا ذوب­ شدن یا استهلاک قطعات در کمین شماست. البته که حرارت زیاد، رادیاتور و لوله­‌های آن را هم در معرض گرمای بسیار زیاد قرار می­دهد تا آنجا که ممکن است در مواردی مجبور به تعویض آن شوید. به هر حال یادمان باشد که تعویض آب و چک­کردن کم­شدن آب رادیاتور در این قطعۀ حیاتی یکی از راه‌­های جلوگیری از خرابی رادیاتور است. 

زمان تعویض آب رادیاتور ماشین هر چند وقت یک بار است؟

دانستن جواب این سوال نه‌ ­تنها عملکرد خوردوی شما را بهتر خواهد کرد بلکه باعث خواهد شد هیچ­ وقت با سوختن واشر سرسیلندر، جوش ­آوردن خودرو، سوختن موتور یا گریپاژ کردن پیستون مواجه نشوید. تا همین الان هم با درک اهمیت این مسئله یک قدم جلوییم. اما بیایید باز هم قدم­‌های دیگری برداریم. تعویض آب رادیاتور به عواملی همچون موارد زیر وابسته است: 

• نوع آب موجود در رادیاتور: درست است که آب­ رادیاتور با کیفیت، قیمت بیشتری نسبت به نوع کم کیفیت آن دارد اما بدانید اگر برای این مورد هزینه کنید در واقع هم جان ماشینتان را نجات داده‌­اید و هم عملا یک پس­انداز به جیب خودتان اضافه کرده­‌اید. بهتر است از آب رادیاتوری استفاده کنید که دارای ضد یخ هم باشد و هیچ­گاه سعی نکنید که آب معمولی به رادیاتور اضافه کنید. آب رادیاتور در واقع مایع خنک­ کننده­‌ای است که نصف آن از آب و نصف دیگر آن مثلا از محلول ترکیبی پروپیلن گلیکول و اتیلن تشکیل شده است. ضد یخ موجود در مایع خنک­ کننده رادیاتور، نه ­تنها از یخ­زدگی آب رادیاتور در فصل سرد سال جلوگیری می­کند بلکه باعث جلوگیری از زنگ­زدگی رادیاتور و دیگر قطعات و به تاخیر انداختن نقطه جوش آب هم می­شود. با انتخاب یک آب رادیاتور مناسب با یک تیر چند نشان بزنید! درنهایت این­که هر ضد یخ با کیفیت و استانداردی را که استفاده می­‌کنید دستورالعمل تعویض آن را روی بسته آن پیدا خواهید کرد.
• نوع موتور و سالم یا معیوب بودن آن: شما بهتر از هر کسی چم­ و ­خم موتور خودروی خود را می‌­دانید. اگر موتور ماشین شما چند باری داغ کرده باشد یا به‌­هر دلیلی بد کار می­کند باید نسبت به تعویض آب رادیاتور حساس­ تر باشید. پس در دوره‌­های زمانی کوتاه­ مدت آب را چک کنید تا بتوانید بهینه‌­ترین دوره تعویض آب رادیاتور را به­­‌صورت تجربی به‌­دست بیاورید. اگر هم موتورتان سالم است که چه بهتر، با توجه به نوع موتور، دفترچه راهنمای خودرو و نظر تعمیرکاران متخصص به تعویض آب اقدام کنید.
• میزان استفاده از خودرو: حتما از رانندگان و تعمیرکاران مختلف شنیده‌­اید که می­گویند آب رادیاتور را باید هر دو سال یک بار یا هر 50 هزار کیلومتر یک بار عوض کنید. این توصیه برای زمانی کارآمد است که شما از ماشینتان یک استفاده شخصی و معمولی ببرید. اگر برای مثال راننده تاکسی یا راننده ماشین­‌های بین­‌شهری هستید و یا ماشینی دارید که به­ هر دلیلی 50 هزار کیلومتر را در کمتر از دو سال طی می­کند باید خیلی زودتر از هر دو سال آب رادیاتور را عوض کنید. البته که عده‌­ای هم معتقدند باید هر 20 هزار کیلومتر یک بار آب رادیاتور را تعویض کرد. یادمان باشد که با در نظرگیری تمام فاکتورهایی که در اینجا می­گوییم باید اقدام به تعویض کنید. اگر درباره میزان کیلومترهای گفته شده هم شک دارید باید به سرویس­کار متخصص ماشین خودتان مراجعه کنید تا کاملا مطمئن شوید که می­‌خواهید چه کار کنید.
• محل جغرافیایی استفاده از خودرو: عملکرد ماشینی که در رطوبت بالای شمال ایران کار می­کند با آن یکی که در گرمای خشک کویر کار می­کند، متفاوت است. با توجه به اقلیمی که زندگی می‌­کنید تعویض دوره­‌ای آب رادیاتور هم متفاوت خواهد بود. مدت زمان این دوره نیز با توجه به روند معمول منطقه قابل دستیابی است، به ­خصوص وقتی از سرویس­کاران و تعمیرکاران متخصص بپرسید.
• شرایط آب­ و هوایی در طول یک سال: در تابستان­‌های هر سال داغ­تر از پارسال ایران موتور همان­طوری کار نمی­‌کند که در زمستان­‌های خشک و سرد فعالیت دارد. پس در نظر داشته باشید که در چه فصلی، در چه دمایی و در کدام شرایط بارانی یا برفی از ماشینتان کار می­‌کشید. در هر فصل دوره چک­ کردن آب رادیاتور متفاوت خواهد بود. به ­طور معمول شما باید هر هفته یک بار از آب رادیاتور بازدید داشته باشید.

یادمان باشد که معیار تعویض آب رادیاتور ممکن است ترکیبی از موارد بالا باشد. در حالت کلی اما باز لازم است که شما در ابتدای هر فصل(به ­خصوص تابستان و زمستان) و قبل از هر سفر هم آب رادیاتور را چک کنید و معیارهای بالا را هم به­‌عنوان مبنا در نظر بگیرید. 

نحوه تعویض آب رادیاتور چگونه است؟

تعویض آب رادیاتور ماشین از آن دست سرویس­‌هایی است که حتما باید آن را بلد باشیم چون ممکن است در مواقع ضروری به آن نیاز پیدا کنیم. تعویض آب رادیاتور در چند مرحله صورت می­گیرد. البته ممکن است از یک ماشین به یک ماشین دیگر عمل تعویض متفاوت باشد. اما در مجموع مثلا تعویض آب رادیاتور ماشین پراید آنقدرها با تعویض آب رادیاتور 405 یا 206 متفاوت نخواهد بود. به طور معمول باید موارد زیر را دنبال کنید:

1. یک ظرف ترجیحا عمیق و پهن را به­‌منظور ریخته ­شدن آب موجود در رادیاتور زیر آن قرار دهید.
2. پیچ تخلیه رادیاتور را پیدا کنید. با انبردست آن را باز کنید تا کل آب رادیاتور تخلیه شود.
3. در برخی خودروها قبل از ریختن مایع خنک­‌کننده جدید، مقداری آب مقطر درون رادیاتور می­ریزند تا با روشن­ کردن چند دقیقه‌­ای موتور، ذرات، رسوب­ها و آلودگی­های موجود در رادیاتور شسته شود. اگر مطمئن هستید که رادیاتور ماشین شما منعی برای این کار ندارد، می­‌توانید آن را انجام دهید.
4. حالا موقع ترکیب مایع خنک­‌کننده‌­ای است که قرار است داخل رادیاتور بریزید. همان­طور که گفتیم این مایع از آب رادیاتور و ترکیباتی مثل ضد یخ تشکیل می­شود. نسبت ترکیب این دو مایع را هم بر اساس دستورالعمل روی بسته­بندی می­‌توانید بیابید و هم می­‌توانید از یک سرویس­کار بپرسید.
5. میزان آبی که باید بریزید همیشه در دفترچه راهنمای ماشین­‌ها ذکر می­‌شود. پس از یافتن این میزان، حجم مایع را خیلی دقیق اندازه بگیرید و سپس آن را به داخل رادیاتور بریزید.
6. احتمالا همیشه دیده‌­اید که وقتی قرار باشد آب رادیاتور ماشین عوض شود، یک نفر هم همیشه هست که در حال گاز دادن است. دلیل این که بعد از ریختن آب رادیاتور باید گاز دهید این است که مشخص شود سطح آبی که ریخته‌­اید کجا می‌­ایستد. پس بعد از چند باز گاز­ دادن و کار­ کردن موتور دوباره سطح آب را چک کنید. احتمالا این سطح کم خواهد شد. درنهایت تا خط مشخص ­شده آب را اضافه کنید و اجازه ندهید که لبریز شود.

در پایان باید تاکید کنیم که حتما نکات ایمنی را در هنگام تعویض آب جدی بگیرید. آب رادیاتور ساعت­‌ها و روزها درون رادیاتور و در تماس با دماها و آلاینده­‌های مختلف بوده است. شما باید همیشه این آب را اسیدی در نظر بگیرید. پس یادمان باشد حتی­الامکان از دستکش­ و ابزارهای بازکننده درپوش­ها مثل انبردست و غیره استفاده کنیم و از تماس مستقیم دست با آب بپرهیزیم. 

حرف آخر

ممکن است سوالات گوناگونی درباره رادیاتور ماشین و به­ خصوص زمان و نحوه تعویض آن در شرایط مختلف برای شما ایجاد شود. خیالتان راحت باشد چون سرماگران در سریع­ترین زمان ممکن پاسخگوی شما عزیزان خواهد بود! از طرفی هر گاه نیاز به خرید رادیاتور آب داشتید می­توانید با خیال راحت به سرماگران اعتماد کنید چون که این مجموعه، پخش‌کننده دسته اول کالا و مرجع بازار قطعات سرمایشی و گرمایشی انواع خودرو است. در نهایت این­که فروشگاه اینترنتی سرماگران نه­ تنها افتخار میزبانی شما را خواهد داشت بلکه با مناسب­ترین قیمت و بالاترین کیفیت پذیرای اعتماد شما خواهد بود.